„Dzielimy się tym, co stwarza dobro” – Urszula Kozioł laureatką Nagrody Literackiej Nike 2024

Poznaliśmy laureatkę 28. edycji najważniejszej polskiej nagrody literackiej. Co wiemy o zwyciężczyni? Jak jury uzasadniło werdykt?

Zwyciężczynią tegorocznej edycji Nagrody Literackiej Nike została 93-letnia poetka, Urszula Kozioł, za tom wierszy Raptularz”. Werdykt ogłoszono w niedzielę, 6 października, podczas uroczystej gali, która odbyła się w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. Gala była również transmitowana na żywo na antenie TVP2 i TVP Kultura. Obok głównej nagrody przyznana została także Nagroda Nike czytelników, która trafiła do Michała Witkowskiego za książkę Wiara. Autobiografia”.

Nagrodzony tegoroczną Nagrodą Literacką Nike „Raptularz” jest dowodzeniem i doświetleniem wielu wątków obecnych w całej twórczości autorki zaliczonej do tzw. pokolenia współczesności – mówił w laudacji na cześć laureatki Krzysztof Siwczyk, przewodniczący jury

Zwyciężczyni otrzymała statuetkę zaprojektowaną przez Gustawa Zemłę oraz nagrodę pieniężną – 100 tys. zł. 

Urszula Kozioł. Fot. PAP/Radek Pietruszka

Dzielimy się tym, co stwarza dobro – mówiła Urszula Kozioł, odbierając Złote Pióro. Trzeba się czasem zamyśleć i pobyć w ciszy – dodała.

Zwycięski tom wierszy Urszuli Kozioł „Raptularz” zawiera utwory, które są kontynuacją poetyckich poszukiwań wybitnej poetki. Ton lamentu i skargi, tak bardzo obecny w poprzednich tomach, tutaj przechodzi w refleksyjny, dojrzały humanizm, podziw i szacunek dla wszystkiego co kruche, wymagające uwagi i opieki. Ludzi, zwierząt, roślin.

Pulsuje w tym tomie także wiara w możliwość przytrzymania się rzeczy kruchych, aby przeżyć jeszcze jeden cud: „dzień, który wstaje”.

Gdzie to tak śpieszno
Gdzie to tak śpieszno
i po co ten galop?
całe powietrze od pędu jest mętne
po rzekach dotąd w korytach się kurzy
kropla tchu
kiedy z tego się ostoi.


glina zdyszana
zmęczone metale
szkło dogorywa przy padlinie drzewa


(od twojej suszy kamienieją trawy
powietrze pęka od mego pragnienia).


któż tak tratuje wzajem stratowany
przez nieustanny jazgot galopady


dalejże!
są gdzie niedościgłe sprawy
dalejże
pogoń nie jestże dozgonna


nadczynność myśli gonitwa
zapędy
galop zerwany w pół taktu
zawały
przystańmy
wkrótce nas tu nie zastaną



Wiersz „Gdzie to tak śpieszno” z tomiku „Raptularz”

Warto wiedzieć, że nie była to pierwsza nominacja Urszuli Kozioł do tej nagrody. Nominowano ją w roku 2006 za książkę „Supliki”, w roku 2008 – za tomik „Przelotem”, w 2015 – za „Klangor”, a w 2017 roku – za „Ucieczki”.

Urszula Kozioł urodziła się w 1931 roku w Rakówce pod Biłgorajem, na Lubelszczyźnie. Rodzice byli nauczycielami, których życie wypełniała praca społeczna. Maturę Urszula Kozioł zdała w Zamościu w 1950 roku. Pracowała jako nauczycielka m.in. w Bystrzycy Kłodzkiej i Wrocławiu. Kierowała działem literackim Poglądów”, była redaktorką wrocławskiego miesięcznika Odra” i z tym pismem związana jest od lat, pełniła funkcję dyrektorki Wrocławskiego Ośrodka Kultury.

Jako poetka debiutowała w 1954 roku na łamach prasy. Ma w swoim dorobku również dramaty, sztuki dla dzieci, felietony i słuchowiska. Wydała m.in. Gumowe klocki” (Związek Literatów Polskich, Wrocław 1957), W rytmie korzeni” (Ossolineum, 1963), W rytmie słońca”, (1974), Żalnik”, (1989), Supliki”, (2005), Przelotem” (2007), Horrendum”(2010), Klangor” (2014), Ucieczki” (2016). Tomy jej wierszy publikowało w Polsce przede wszystkim Wydawnictwo Literackie, a najnowsza książka poetycka Raptularz” ukazała się w ubiegłym roku nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego.

Pisarka jest laureatką wielu nagród, wśród nich Nagrody im. Kościelskich, Ministra Kultury, Miasta Wrocławia, nagrody im. Stanisława Piętaka, Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius. Została także uhonorowana tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego. Jest Honorową Obywatelką Wrocławia i nagrodzono ją Złotą Odznaką Honorową Wrocławia.

Fot . Tomasz Pietrzyk / Agencja Wyborcza.pl

W finale tegorocznego plebiscytu, obok Urszuli Kozioł, znaleźli się również:

Marzanna B. Kielar, Wilki”, wydawnictwo Znak
Małgorzata Lebda, Łakome”, Znak
Cezary Łazarewicz, Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa”, Czytelnik
Piotr Paziński, Przebierańcy w nicości”, Nisza
Andrzej Sosnowski, Elementaże” (1&2), Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza
Michał Witkowski, Wiara. Autobiografia”, Znak Literanova

Więcej o nominowanych utworach można przeczytać tutaj.

Nagroda Literacka Nike przyznawana jest za najlepszą książkę roku poprzedniego. Po raz pierwszy została przyznana w 1997 roku. Trafiła wówczas do Wiesława Myśliwskiego za powieść „Widnokrąg” . 

Do nagrody mogą być zgłaszane książki reprezentujące wszystkie gatunki literackie, także dzieła naukowe „o wybitnych wartościach literackich”. Nike nie można przyznać pośmiertnie, podzielić na kilku zwycięzców ani nie przyznać.

W ubiegłym roku Nagrodę Nike przyznano Zycie Rudzkiej za powieść „Ten się śmieje kto ma zęby”.

W jury Nike 2024 zasiadali: Krzysztof Siwczyk (przewodniczący jury), Witold Bereś, Marek Beylin, Justyna Jaworska, Maria Anna Potocka, Radosław Romaniuk, Katarzyna Sawicka-Mierzyńska, Maria Topczewska i Maria Zmarz-Koczanowicz.   


Źródło: https://www.pap.pl/; https://piw.pl


Dodaj komentarz