Kino nie tylko na wielkim ekranie – odkryj 5 książek o gwiazdach polskiej kinematografii

Franciszek Brodniewicz, Aleksander Żabczyński, Adam Brodzisz, Zbigniew Rakowiecki, Witold Zacharewicz – to do nich wzdychały wielbicielki przedwojennego kina i z zazdrością patrzyły na ich filmowe partnerki, marząc, by pewnego dnia znaleźć się na ich miejscu. Amanci filmowi II Rzeczypospolitej doskonale wiedzieli, jak kreować swój wizerunek, aby stale pojawiać się na łamach prasy i cieszyć się nieustannym zainteresowaniem publiczności. Wybuch II wojny światowej przerwał ich błyskotliwe kariery, lecz pamięć o nich pozostała żywa, a filmy z ich udziałem nadal cieszą się sporym zainteresowaniem.

Kim byli aktorzy przedwojennego kina? W jakich okolicznościach pojawili się na wielkim ekranie? Czy prywatnie byli równie czarujący jak w filmach, w których grali? Jak potoczyły się ich powojenne losy?

Na podstawie dokumentów, wywiadów prasowych i wspomnień Marek Teler przypomina życiorysy czternastu przedwojennych elegantów, którzy zawojowali świat filmu. Opisuje zarówno tych występujących na ekranie przez wiele lat, jak i tych, którym wybuch II wojny światowej nie pozwolił w pełni rozwinąć skrzydeł. I jak to zwykle bywa, okazuje się, że najciekawszy scenariusz napisało im prawdziwe życie.

Trudno wyobrazić sobie przedwojenną polską kinematografię bez pięknych i utalentowanych aktorek, które zachwycały publiczność na wielkim ekranie. Jadwiga Smosarska, Ina Benita, Elżbieta Barszczewska Gwiazdy te miały liczne grono wielbicieli, którzy wymieniali się ich fotosami, zrzeszali się w kluby, a nawet pisali do nich listy i to nie tylko z prośbą o autograf. Z kolei prasa lat 30. rozpisywała się nie tylko na temat ich kolejnych ról filmowych i teatralnych, ale też chętnie dopytywała je o szczegóły ich życia prywatnego. Wybuch II wojny światowej w większości zaprzepaścił ich rozwijające się kariery. Część z nich wybrała życie na emigracji, a te, które pozostały w Polsce, w dużej mierze zaangażowały się w działalność konspiracyjną. Niektóre podjęły jednak wówczas kontrowersyjne decyzje, które położyły się cieniem na ich życiorysach. W powojennej rzeczywistości nie odzyskały już swojej dawnej świetności, a w filmach powierzano im co najwyżej role drugoplanowe i epizodyczne.

Na podstawie artykułów prasowych, dokumentów i wspomnień rodzin gwiazd Marek Teler przedstawia historie dwunastu przedwojennych aktorek, zarówno tych, które trwale zapisały się w historii kina i teatru, jak i tych, które po latach popadły w zapomnienie. Prezentuje nie tylko ich bogaty artystyczny dorobek, ale też opisuje ich skomplikowane wojenne perypetie i przybliża nieznane fakty z ich życia prywatnego.

Kino PRL-u. Możemy się zżymać na papierowe dialogi i natrętną propagandę, ale był to jedyny czas w historii polskiej kinematografii, kiedy zachodni recenzenci czekali na nowe obrazy z Polski. Scenariusze znad Wisły (jak np. „Kanał” Stawińskiego) podbijały serca włodarzy Hollywoodu, a termin „filmowa szkoła polska” został wpisany na stałe do światowego słownika popkultury. Polscy reżyserzy zażywali sławy porównywalnej do Antonioniego i Kurosawy, polscy aktorzy stawali się gwiazdami festiwali filmowych. Zostały tylko wspomnienia.

•Kolaboranci i emigranci

•Hollyłódź: kuźnia kadr. Sukcesy i ekscesy łódzkiej filmówki

•Socrealizm w obiektywie kamery

•Wpuszczani w „Kanał”: początki legendy szkoły polskiej

•Zespoły filmowe i kolaudacje. »Przywrócić scenę dupnika. Minister Kultury i Sztuki«

•Pola Raksa. Piękne dziewczyny z okładek trafiają na ekran

•Superprodukcje i kino moralnego niepokoju

•Kultowe sceny polskiego kina

•Mistrz Andrzej. Opowieść o Andrzeju Wajdzie.

•Samotność Małego Rycerza. Tadeusz Łomnicki

•Bobek. Wszystkie twarze Bogumiła Kobieli

•Jerzy Skolimowski. Ręce do góry – przez dwadzieścia lat

•Na wieki wieków Kmicic. Daniel Olbrychski

•Beata Tyszkiewicz. Piękność na wyłączność dla filmu.

Sławomir Koper umiejętnie weryfikuje filmowe legendy z prozą życia ich bohaterów. Czerpie pełnymi garściami ze wspomnień, wywiadów i korespondencji – tych publikowanych i tych pisanych do szuflady. Wertuje – jak sam przyznaje – tysiące akt IPN-u, by znaleźć niekiedy szokujące notatki na temat swoich bohaterów.

Wielcy artyści, kultowe filmy, anegdoty, ploteczki i małe dramaty. Niezapomniane sceny utrwalone obiektywem kamery i te, których kamera nie zdążyła uwiecznić.
Na szczęście dla nas Koper dotarł do nich i opisał…

Brawurowa biografia człowieka, który został legendą
Było ich dwóch.

Pierwszego znają wszyscy: „polski James Dean”, największy gwiazdor filmowy epoki, obiekt westchnień tysięcy kobiet. Kultowy Maciek Chełmicki w „Popiele i diamencie”. Ginie pod kołami pociągu, dzień po otrzymaniu propozycji zagrania w amerykańskiej telewizji.

Drugiego znali nieliczni: chłopak z nerwicą natręctw i kompleksami na punkcie swojej sylwetki, z marną dykcją i kiepską pamięcią. Jego zmagania z własnym mitem, których ofiarą padają żona i syn, trwają aż do tragicznego końca.

Dorota Karaś z reporterską dociekliwością przygląda się obu obliczom Zbyszka Cybulskiego. Jako pierwsza opisuje dzieciństwo, o którym on sam nie mógł mówić w powojennej Polsce. Odsłania kulisy działalności legendarnego teatrzyku Bim-Bom i powstawania najsłynniejszych filmów tamtej epoki. Przede wszystkim jednak pyta o cenę sławy i o to, co naprawdę zabiło Zbyszka Cybulskiego.

„Gdyby z ekranu naszych czasów pozostał wyłącznie on, wiedzielibyśmy o nas więcej niż z kronik wydarzeń i uczonych ksiąg” – Gustaw Holoubek.

Słynna aktorka odzyskuje swój głos po 30 latach. Historia Kaliny Jędrusik tak długo czekała na tak wielowymiarową książkę.

Bezkompromisowa. Nieustannie sprawdza, jak daleko może przesunąć granice. Wrażliwa, ale pewna siebie. Kokietuje i zatraca się w kolejnych romansach, jednocześnie pozostaje oddana mężowi. Historia Kaliny Jędrusik jest prowokująca, niejednoznaczna, zaskakująca.

Ma sylwetkę Marilyn Monroe i seksapil Brigitte Bardot. Przez długi czas jest niewolnicą własnego wizerunku, który sama pielęgnuje. Narzeka na niedocenianie jej aktorskich umiejętności, na brak różnorodnych ofert ról.

Kalina Jędrusik daje się poznać nie tylko jako sceniczna kusicielka, aktorka teatralna i filmowa, czy gwiazda Kabaretu Starszych Panów. Żywiołowa od dzieciństwa, szybko zacznie przejawiać muzyczny talent, indywidualizm. Razem ze Stanisławem Dygatem, jej największą miłością, tworzyła otwarty dom, w którym gościła warszawska śmietanka towarzyska.

Seksbomba, uwodzicielka, gwiazda wyklęta. Wokół jej osoby krążą legendy. Co jest prawdziwym życiem, a co artystyczną kreacją?